Mevduatı, genel anlamıyla belli bir süre sonunda ya da istenildiği zaman çekilmek üzere bankalara faiz karşılığında yatırılan para olarak tanımlamak mümkündür. Mevduat; tasarruf mevduatı, ticari mevduat, bankalar mevduatı, resmi mevduat ve diğer mevduat olarak beş kategori altına incelenebilir. Mevduat, farklı döviz cinslerine göre TL mevduat ve döviz tevdiat hesabı olarak da sınıflanabilir fakat genel olarak kabul gören şekli ile mevduat üç ana başlık altında toplanabilir.
Vadesiz Mevduat; bankalara belirli bir süreye bağlı kalmaksızın istenilen zamanda geri alınmak üzere yatırılan paradır. Bankalar açısından maliyeti oldukça düşük olmasından dolayı önemli bir kaynaktır fakat söz konusu mevduatın her an müşterinin kullanımına hazır bulunması gerekliliğinden dolayı yararlanma imkanı sınırlanmaktadır.
İhbarlı Mevduat; bankalara verilen taahhüt ile belirli bir süre önce haber vermek kaydı ile (Örneğin 15 gün ihbarlı mevduat; 15 güm önceden haber vermek koşulu ile çekilebilir.) kullanılan mevduat hesabıdır.
Vadeli Mevduat ise; paranın belli bir süre sonra çekilmek koşulu ile yatırılan mevduat hesabıdır. Vade dilimleri;
1 Ay’a kadar vadeli
3 Ay’a kadar vadeli
6 Ay’a kadar vadeli
1 yıl ve daha uzun vadeli olacak şekilde TCMB* tarafından sınıflandırılmıştır.
Ülkemizde 2012 yılının 3. Çeyreğinde kişi başına düşen mevduat hacminde ilk sırada yer alan İstanbul, 2012 yılının son çeyreği ile birlikte yerini Ankara’ ya kaptırdı. 2012 yılında kişi başına düşen mevduat hacmi 25 bin 927 lira olan Ankara’da 2013 yılı sonunda yüzde 17,7’lik bir artış ile rakam 30 bin 509 liraya yükseldi. İstanbul’da ise 2013 yılı sonunda kişi başına düşen ortalama mevduat hacminin 2012 yılına göre yüzde 18,8 artarak 24 bin 989 liradan, 29 bin 710 liraya çıktığı hesaplandı.
Kişi başına düşen mevduat hacminde Ankara ve İstanbul’un ardından ilk on sıra içerisinde yer alan iller ise; 12 bin 143 lirayla İzmir, 11 bin 62 lirayla Muğla, 10 bin 280 lirayla Antalya, 10 bin 192 lirayla Kocaeli, 9 bin 220 lirayla Eskişehir, 8 bin 522 lirayla Denizli, 8 bin 361 lirayla Uşak ve 8 bin 340 lirayla Yalova oldu.
2013 yılında kişi başına düşen mevduat hacminde son sırada yer alan il ise Muş oldu. Muş’ta kişi başına düşen mevduat bin 250 lira düzeyinde gerçekleşti. Kişi başına düşen mevduatta Muş’tan sonra son beş sırada ise; bin 229 lirayla Şanlıurfa, bin 327 lirayla Ağrı, bin 412 lirayla Şırnak ve bin 586 lirayla Bitlis yer aldı.
Kişi başına nakdi kredi kullanımı
Kişi başına nakdi kredi kullanım tutarları incelendiğinde ise, 2013 yılında ortalama olarak bir İstanbullu 29 bin 983 lira nakdi kredi kullandı. Nakdi kredi kullanımını İstanbullu son bir yıllık dönemde yüzde 32 arttırdı. 2012 yılında İstanbul’da gerçekleştirilen kişi başına nakdi kredi kullanımı ise 22 bin 711 lira düzeyindeydi. Ankaralı bir vatandaş ise 2013 yılında ise 25 bin 220 lira ortalama ile nakdi kredi kullanımı gerçekleştirdi. Aynı dönemde kişi başına kredi kullanımının en düşük olduğu il ise bin 755 lirayla Hakkari oldu.
Kişi başına takipteki alacak miktarı
2013 yılında kişi başına takipteki alacak miktarında İstanbul 741 liralık takipteki kredi tutarıyla ilk sırada yer alırken, İstanbul’u 655 lirayla Ankara izledi. İstanbul’da son bir yılda kişi başına takipteki alacak tutarı yüzde 18,8 artarken Ankara’daki artış oranı ise yüzde 26,9 oldu.
Kişi başına takipteki alacak miktarının en düşük olduğu il 44 lira ile Ağrı oldu.
*Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası
Kaynak: AA(Anadolu Ajansı), BDDK(Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu)